In deze leeswijzer beschrijven wij voor u de opbouw van de programmabegroting 2020-2023.

Hoofdstuk 1 is de bestuurlijke samenvatting van de programmabegroting met daarin de inhoudsopgave, bijhorende leeswijzer, een inleiding en het financieel meerjarenbeeld.

Hoofdstuk 2 gaat nader in op de ombuigingen. In de inleiding van dit hoofdstuk schetsen wij het proces wat wij hiertoe hebben doorlopen. De in dit hoofdstuk opgenomen ombuigingsvoorstellen presenteren wij in lijn met de vijf kaderstellende vragen die wij in de Perspectiefnota 2020-2023 aan uw raad hebben gesteld.
Op deze wijze is dit hoofdstuk dan ook opgebouwd. Het hoofdstuk sluit af met een samenvattend overzicht van onze concrete ombuigingsvoorstellen.

In hoofdstuk 3 zijn de programma’s beschreven. De programmabegroting bestaat net als
voorgaande jaren uit negen programma’s.

Per programma zijn de volgende onderdelen opgenomen:

• Een korte omschrijving van het programma.
• Een overzicht van beleidsvelden welke onderdeel uitmaken van het programma met de daarvoor verantwoordelijke portefeuillehouder.
• De beleidsindicatoren behorend bij het programma. Per beleidsindicator treft u een vergelijking van Dalfsen met gemeenten in heel Nederland en een vergelijking met gemeenten met een vergelijkbare gemeentegrootte. In bijlage 4.8 treft u een nadere omschrijving c.q. definitie van de indicatoren.

• Belangrijke ontwikkelingen. De ontwikkelingen zoals beschreven in de perspectiefnota worden hier niet opnieuw beschreven. Het betreft alleen een weergave van de (nieuwe) ontwikkelingen welke in de perspectiefnota nog niet zijn genoemd.    
• Wat we binnen het programma meerjarig willen bereiken, wat we ervoor gaan doen en wat het mag kosten (de drie W-vragen). De tweede W-vraag richt zich vooral op het komende begrotingsjaar (2020). Het gaat daarbij om speciale taken, niet de jaarlijks terugkerende. Bij de derde W-vraag ‘Wat mag het kosten?’ zijn de lasten en baten per beleidsveld weergegeven in een diagram.
• Een overzicht van de verbonden partijen indien de samenwerking betrekking heeft op het betreffende programma.
• Relevante beleidsplannen en verordeningen. Helaas zijn nog niet alle beleidsplannen in digitale vorm te raadplegen. Wij streven ernaar om hier zo volledig mogelijk in te zijn.
• Wat mag het kosten, hier zijn de rekeningcijfers 2018 en de begrote bedragen 2019 t/m 2023 opgenomen.
• Tot slot zijn de financiële afwijkingen 2020 t.o.v. 2019 op hoofdlijnen toegelicht. NB. De afwijkingen zijn aangeduid als voor- of nadeel. Nadeel betekent hogere lasten of lagere baten in de begroting 2020 ten opzichte van de begroting 2019. Ook wordt aangegeven of een afwijking een technische wijziging is (dus een wijziging als gevolg van regelgeving o.d.)

Hoofdstuk 4 bevat de paragrafen die zijn voorgeschreven in het ‘Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten en provincies’ (BBV), te weten:

Paragraaf 1 Lokale Heffingen. Deze paragraaf bevat de geraamde inkomsten, het beleid ten aanzien van de lokale heffingen, een overzicht op hoofdlijnen van diverse heffingen waarin o.a. de kostendekkendheid inzichtelijk wordt gemaakt, een aanduiding van de lokale lastendruk en tot slot de beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid.

Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing. In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op het doorlopen risicomanagementproces, vindt u een overzicht van de top 10 risico's met daarbij per risico een toelichting, de oorzaak, het gevolg en de getroffen beheersmaatregelen. Vervolgens wordt ingegaan op de beschikbare weerstandscapaciteit, de benodigde weerstandscapaciteit en de ratio weerstandsvermogen waaruit blijkt in welke mate de gemeente in staat is tegenvallers op te vangen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een overzicht van de financiële kengetallen die in hun onderlinge verhouding een goed beeld geven van de financiële positie van de gemeente.

Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen. In deze paragraaf worden voor de kapitaalgoederen wegen, infrastructurele (civiele) kunstwerken, openbare verlichting, riolering, water, openbaar groen en gebouwen aangegeven wat de beleidskaders zijn, de kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren en de financiële consequenties van het beleidsdoel.

Paragraaf 4 Financiering. In deze paragraaf word nader ingegaan op de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Tevens treft u een overzicht aan van de langlopende geldleningen en het rentebeleid van de gemeente.

Paragraaf 5 Bedrijfsvoering. Deze paragraaf geeft inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens rond de gemeentelijke bedrijfsvoering. Er wordt o.a. ingegaan op de volgende onderwerpen: organisatieontwikkeling, personeelsbeleid, samenwerking, inkoopbeleid, informatievoorziening & automatisering, geo-informatie en documentbeheer, juridische kwaliteitszorg en rechtmatigheid.

Paragraaf 6 Verbonden partijen. In deze paragraaf treft u een overzicht aan van de verbonden partijen van de gemeente. Per verbonden partij treft u de financiële ratio's aan, beleidsvoornemens, ontwikkelingen en de risico's.

Paragraaf 7 Grondbeleid. In deze paragraaf wordt ingegaan op de wijze waarop de gemeente invulling zal geven aan haar grondbeleid. Ingezoomd wordt op de ontwikkelingen, risicomanagement, de algemene reserve grondbedrijf, parameters en de actualiteit van de grondexploitaties.

Daarnaast bevat dit hoofdstuk een paragraaf (8) duurzaamheid. Dit is een niet verplichte paragraaf, maar bij de behandeling van de Perspectiefnota 2019 - 2022 heeft de raad besloten deze paragraaf in de programmabegroting op te nemen. Dit vanwege het feit dat de gemeente duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Dit heeft consequenties voor meerdere programma's waardoor het 'versnipperd' wordt. Doel van de paragraaf duurzaamheid is een samenhangend beeld van duurzaamheid in Dalfsen te schetsen.

Hoofdstuk 5 bevat een aantal (vooral cijfermatige) bijlagen.